KOŚCIÓŁ PW. ŚW PIOTRA I PAWŁA - DAWNY KOŚCIÓŁ GARNIZONOWY

Kilka kroków od koszar augustowskich, w stronę centrum Suwałk, po lewej stronie ulicy, znajduje się kościół pw. św. Apostołów Piotra i Pawła. Dawniej była to cerkiew brygadowa pw. św. Aleksandra Newskiego, służąca 5 Brygadzie Strzeleckiej. W okresie międzywojennym pełniła funkcję kościoła garnizonowego i siedziby Parafii Wojskowej pw. św. Kazimierza.

Za kościołem znajduje się dawny cmentarz wojskowy, na którym chowano żołnierzy zmarłych podczas służby. Niestety, większość nagrobków została zniszczona, choć zachowało się kilka, w tym mogiła Antoniego Paciukanisa, weterana powstania styczniowego, oraz kwatera siedmiu żołnierzy 41 Suwalskiego Pułku Piechoty, którzy zginęli w niemieckim nalocie 2 września 1939 roku.

Cerkiew św. Aleksandra Newskiego zbudowano w latach 1904–1906, a jej konsekracja odbyła się 21 września 1907 roku. Świątynię, zaprojektowaną przez inżyniera Wierzbickiego, wzniesiono w stylu trzynawowej bazyliki, typowym dla garnizonów położonych w rejonach nieprawosławnych. Nad prezbiterium umieszczono pięć kopuł, nad głównym wejściem – trzykondygnacyjną dzwonnicę z dziewięcioma dzwonami, a na narożnikach – cztery wieżyczki. Wewnątrz znajdowały się dwa ołtarze: główny pw. św. Aleksandra Newskiego i boczny pw. św. Jana Chrzciciela. Cerkiew mogła pomieścić dwa tysiące wiernych.

Po odzyskaniu niepodległości budynek został przejęty przez państwo i przekazany parafii św. Aleksandra. Przemianowano go na kościół św. Piotra i Pawła, z zastrzeżeniem, że jedna niedzielna msza będzie odprawiana dla wojska. W 1924 roku świątynię przekazano duszpasterstwu wojskowemu. W 1926 roku erygowano Parafię Wojskową pw. św. Kazimierza, obejmującą garnizony Suwałk i Augustowa oraz powiaty suwalski i augustowski. Na jej terenie znajdowały się także kaplice w koszarach i Garnizonowej Izbie Chorych.

W czasie posługi ks. Andrzeja Kamińskiego kościół przeszedł gruntowną przebudowę. Usunięto kopuły, wieżyczki i zmieniono wystrój wnętrza. 29 września 1928 roku biskup polowy Stanisław Gall dokonał konsekracji kościoła. Do 1939 roku służył żołnierzom garnizonu Suwałki.

W czasie II wojny światowej świątynia była niedostępna dla wiernych, a przed wycofaniem się Niemców w 1944 roku wieża kościoła została wysadzona, uszkadzając dach i okna. W 1953 roku władze komunistyczne podjęły decyzję o rozbiórce, ale dzięki przeniesieniu części wyposażenia do kościoła w Becejłach uratowano niektóre elementy, w tym ołtarze. Prace rozbiórkowe przerwano w 1955 roku, a w 1957 roku świątynię przekazano kościołowi katolickiemu. Po remoncie, 8 grudnia 1958 roku, została ponownie poświęcona.

W 1970 roku utworzono tu samodzielny ośrodek duszpasterski, a w 1979 roku erygowano Parafię św. Piotra i Pawła. Dzięki staraniom ks. Kazimierza Hamerszmita, który przekazał odszkodowanie za eksperymenty medyczne w obozie koncentracyjnym w Dachau, kościół zyskał nowe organy, witraże i wyremontowane wnętrza. W 1999 roku nad nawami bocznymi wzniesiono dwie wieże, które zmieniły wygląd świątyni.

W kruchcie kościoła znajdują się tablice pamiątkowe poświęcone bohaterom z Suwałk, w tym Stanisławowi Bielickiemu, gen. Witoldowi Urbanowiczowi, Żołnierzom-Górnikom, Sybirakom i Inwalidom Wojennym. W 2024 roku, podczas XXIII Pikniku Kawaleryjskiego, odsłonięto tablicę upamiętniającą żołnierzy garnizonu Suwałki z okresu międzywojennego.